ارزیابی بافت یکی از ارکان اساسی در کنترل کیفیت و توسعه محصولات بشمار می‌آید. در صنایع غذایی، دارویی و صنعتی، بافت به عنوان معیاری کلیدی برای ارزیابی کیفیت، قابلیت مصرف و ماندگاری محصولات شناخته می‌شود. در ادامه خواهیم دید که اهمیت ارزیابی بافت با استفاده از دستگاه بافت سنج چیست!
چرا بافت را اندازه‌گیری می‌کنیم؟
آنالیز بافت به تولیدکنندگان امکان می‌دهد تا با دقت بالا، ویژگی‌های مکانیکی محصولات را بررسی کرده و از یکنواختی آن‌ها اطمینان حاصل کنند. از طرفی، آنالیز بافت نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود فرمولاسیون محصولات دارد. همچنین، از آنجا که بافت به‌طور مستقیم بر تجربه حسی مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارد، ارزیابی بافت به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا محصولاتی متناسب با سلیقه مصرف کننده عرضه کنند.
علاوه بر این، بسیاری از صنایع ملزم به رعایت استانداردهای خاصی در زمینه بافت محصولات خود هستند. دستگاه‌های Texture Analyzer با ارائه داده‌های کمی و دقیق، امکان انطباق با این استانداردها را فراهم می‌کنند. کاربردهای گسترده این روش در صنایع مختلف، از غذا و دارو تا بسته‌بندی، نشان‌دهنده اهمیت آن در فرآیندهای تولید و کنترل کیفیت است.
ارزیابی حسی بافت در مقابل آنالیز دستگاهی
ارزیابی حسی شامل استفاده از حواس بویایی، چشایی، شنوایی و لامسه است. در ارزیابی بافت مواد غذایی، دارویی و آرایشی از طریق حس لامسه، از انگشتان دست، لب‌ها، زبان، کام و دندان‌ها استفاده می‌شود. همان‌طور که انتظار می‌رود، روش‌های ارزیابی حسی تغییرپذیری زیادی دارند، نیازمند نیروی انسانی زیاد هستند و در نتیجه هزینه‌بر محسوب می‌شوند. در مقابل، روش‌های دستگاهی برای سنجش بافت در شرایطی بسیار دقیق‌تر و کنترل‌شده‌تر انجام می‌شوند و تغییرات آزمایشی در این نوع ارزیابی‌ها اغلب ناشی از ناهمگنی نمونه‌هاست تا عدم دقت دستگاه. یکی دیگر از دلایل استفاده از روش‌های دستگاهی این است که تغییر در میزان مواد اولیه معمولاً منجر به تغییرات هم‌زمان چند ویژگی در محصول نهایی می‌شود و همین امر ارزیابی حسی را دشوارتر می‌کند. هدف اصلی بسیاری از مطالعات بافتی، طراحی یک یا چند آزمون مکانیکی است که جایگزین ارزیابی حسی انسانی شده و امکان بررسی طیف گسترده‌ای از ویژگی‌های بافتی را فراهم کنند.
کاربرد آنالیز بافت در صنعت
تولیدکنندگان بزرگ، معمولا تکنیک‌های آنالیز بافت را در توسعه‌ی محصولات جدید و کنترل کیفیت در تمام مراحل تولید به‌کار می‌گیرند. این اندازه‌گیری‌ها می‌تواند روی مواد خام، مواد حد واسط (نیمه‌ساخته)، بسته‌بندی و محصولات نهایی انجام گیرد. آنالیز بافتی روشی مقرون‌به‌صرفه برای ارزیابی تأثیر کیفیت مواد اولیه یا مواد جانبی و تغییر در فرمولاسیون و شرایط فرآوری بر میزان پذیرش محصول نهایی توسط مصرف‌کننده است. این ارزیابی‌ها می‌توانند در زمینه‌هایی همچون احساس دهانی (mouthfeel) در مواد غذایی، خصوصیات جریان‌پذیری (flow properties) در کرم‌ها و خمیرها، مقاومت در برابر شکست یا خم‌شدن در محصولات جامد و یا چسبندگی در مواد چسبناک مورد استفاده قرار گیرند.
در مواردی که در طول نگهداری یا حمل‌ونقل مشکلات بافتی در محصول رخ دهد، آنالیز بافتی ابزار ارزیابی مناسبی خواهد بود. این روش همچنین می‌تواند به عنوان ابزاری برای مقایسه با محصولات رقبا یا اثبات ادعاهای کیفی محصول مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که هدف اصلی بسیاری از مطالعات بافتی، کمی‌سازی ویژگی‌های فیزیکی نمونه استاندارد یک محصول برای مقایسه در مراحل بعدی تولید است، آنالیز بافتی به حفظ ثبات کیفی بافتی محصول کمک شایانی می‌کند.
دستگاه بافت سنج – Stable Micro Systems
شرکت Stable Micro Systems انگلستان پیشرفته‌ترین دستگاه‌های بافت سنج جهان را تولید می‌کند. از جمله TA.XTplus و TA.HDplus که به عنوان استاندارد جهانی در این حوزه شناخته می‌شوند و نیاز روزافزون به داده‌های دقیق، تکرارپذیر و کمی را برآورده می‌کنند. این ابزارها با ثبت داده‌های نیرو، جابه‌جایی و زمان با سرعت بالا، ویژگی‌های بافتی مواد را ارزیابی کرده و نتایج را به‌صورت گرافیکی نمایش می‌دهند.
از ویژگی‌های کلیدی این دستگاه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت انجام تست‌های مختلف (فشاری، کششی، برشی، خمشی و …)
- نرم‌افزار کاربرپسند با امکان تحلیل داده‌های پیشرفته
- سازگاری با انواع پروب‌ها و اکسسوری‌ها برای کاربردهای متنوع
- دقت و تکرارپذیری بالا در نتایج
شرکت پاک فن نماینده رسمی Stable Micro Systems در ایران
گروه پاک فن به عنوان نماینده رسمی شرکت Stable Micro Systems در ایران، آماده ارائه دستگاه‌های بافت سنج TA.XTplus و TA.HDplus همراه با خدمات نصب، آموزش و پشتیبانی فنی است. برای دریافت مشاوره تخصصی و اطلاعات بیشتر، با کارشناسان ما تماس بگیرید.
ثبت ديدگاه