گندم دوروم (Triticum turgidum L. var durum) دومین گونه زراعی مهم گندم و دهمین محصول زراعی مهم دنیا است که حدود شش درصد سطح زیر کشت گندم را شامل و تولید سالانه آن بین ۳۷ تا ۴۰ میلیون تن می‌باشد. در سال‌های اخیر، میزان تولید گندم دوروم افزایش یافته و به حدود بیش از ۳۰میلیون تن رسیده است که اتحادیه اروپا، کانادا و ایالات متحده، ۶۰ درصد این میزان را تولید می‌کنند.
معرفی گندم دوروم
در سال‌های اخیر، اتحادیه اروپا با میانگین حدود ۸ میلیون تن، بیشترین میزان تولید گندم دوروم را به خود اختصاص داده و بعد از آن آسیا ( ترکیه و سوریه )، شمال آفریقا، کانادا، آمریکا، مکزیک و استرالیا قرار دارند.
گندم دوروم یکی از مهمترین گیاهان زراعی در منطقه سیوانای آفریقا است. منطقه سیوانا سالانه حدود ۱۳ میلیون تن گندم دوروم تولید می‌کند که ۸۴ درصد آن مربوط به کشور‌های ترکیه، سوریه، مراکش، تونس، الجزایر و ایران است. گندم دوروم به طور معمول در بهار کاشته و در فصل پاییز برداشت می‌شود و به خوبی با شرایط گرم و خشک اطراف دریای مدیترانه سازگار است.
کاربرد گندم دوروم
دانه گندم دوروم می‌تواند به صورت سمولینا (نوعی آرد درشت که معمولاً برا تهیه ماکارونی استفاده می‌شود) و همچنین برای تهیه غلات صبحانه، پودینگ، نان و خمیر پیتزا، بلغور، کوسکوس، فریکه استفاده شود.
شباهت گندم معمولی و گندم دوروم
به طور کلی، گندم کامل و گندم دوروم غنی از فیبر، ویتأمین‌های گروه B، آهن، مس، روی، منیزیم و همچنین آنتی اکسیدان‌ها و سایر ترکیبات مفید گیاهی هستند.
تفاوت گندم معمولی و گندم دوروم
گندم دوروم سفت‌تر از گندم است بنابراین در پروسه‌ی تولید آرد، نشاسته‌ی موجود در آن ممکن است آسیب ببیند. نکته قابل توجه این که آرد گندم دوروم برای تهیه نان مناسب نیست چون نشاسته‌ی آن هنگام تهیه آرد آسیب دیده و توانایی تخمیر و ور آمدن آن را کاهش می‌دهد.
گندم دوروم فاقد ژنوم D (مجموعه‌ای از DNA که به طور معمول در گندم معمولی یافت می‌شوند) می‌باشد. خمیر‌های ساخته شده از گندم دوروم دارای قابلیت انعطاف‌پذیری بیشتری هستند به همین دلیل برای تولید ماکارونی‌ایده‌آل می‌باشند. خمیر‌های ساخته شده از گندم کامل خاصیت ارتجاعی بالاتری دارند به همین دلیل برای تهیه نان مناسب‌تر می‌باشند.
اهمیت گندم دوروم
گندم دوروم با وجود مزیت‌های بسیاری که در تغذیه و صنعت دارد ( تهیه محصولات خمیری یا پاستا شامل ماکارونی، اسپاگتی و ورمیشل از آرد سمولینای گندم دوروم، ارزش افزوده صادراتی، وجود ژن‌های مقاومت به برخی از بیماری‌های شایع غلات ازجمله زنگ‌ها و سیاهک‌ها و جز این‌ها ) جایگاه قابل توجهی در ایران نداشته است؛ به طوریکه تنها حدود ۴۰۰ – ۳۰۰ هزار هکتار درکشور به کشت گندم دوروم اختصاص دارد و دوسوم این مقدار نیز به صورت کشت دیم است.
باتوجه به وسعت دیمزار‌های کشور، گندم دوروم با متحمل بودن به تنش خشکی و سازگاری زیاد به شرایط خشک اقلیمی ایران، می‌تواند گزینه مناسبی برای افزایش تولید باشد. یکی از فراورده‌های گندم دوروم که در کشور‌های مدیترانه‌ای، موردتوجه ویژه بوده، فریکه ( برشته کردن دانه‌های گندم دوروم در مرحله خمیری سفت دانه ) است که در مناطق کردنشین به آن زیوره می‌گویند.
بر اساس منابع علمی، فریکه یکی از منابع سرشار از آهن و روی و سایر عناصر ریزمغذی ( کلسیم، پتاسیم، ویتأمین‌های گروه ب، و درصد فیبر بالا ) است و ارزش غذایی بالایی دارد.
از انواع ارقام گندم دوروم در ایران می‌توان به گندم دوروم رقم سپند، گندم دوروم رقم سیمینه، گندم دوروم رقم ساجی، گندم دوروم رقم آریا، گندم دوروم رقم ذهاب اشاره کرد.
ثبت ديدگاه